WIE ZAL DAT BETALEN
WIE ZAL DAT BETALEN ?
De titel van een volksliedje maar ook een vraag die dezer dagen veel wordt gesteld naar aanleiding van de massale geldinjectie die gebeurt om de gevolgen van de corona-crisis op te vangen.
Het antwoord is onomwonden: de Overheid . Of in ons geval de diverse overheden nl. de Federale Overheid en de Gewestelijke Overheden, lees de Vlaamse Regering.
Er worden momenteel miljarden euro’s steun toegekend door Europa, België en Vlaanderen. Het lijkt wel een opbod en weinigen kunnen de cijfers nog volgen. Dan eens 10 miljard hier en dan eens 2 miljard daar. Was het niet Gaston Eyskens die ooit de gevleugelde woorden uitsprak: “ één miljard is duizend miljoen ”. Om toen te wijzen op de omvang van één miljard Belgische Frank . De tijden zijn veranderd en één miljard is nu couranter dan toen. Nu gaat het over miljarden EURO’S.
Even herinneren(1): In totaal zal de federale overheid in 2020 voor ongeveer 13 miljard euro aan steunmaatregelen hebben genomen in het kader van Covid-19. De Vlaamse overheid heeft nog eens ongeveer 3 miljard euro uitgegeven. De Europese Commissie heeft 750 miljard Euro uitgetrokken waarvan ongeveer 6 miljard voor België , waarvan plus minus 2 miljard voor Vlaanderen. Geef toe ; duizelingwekkende bedragen waarvan je je kan afvragen : kan dat? Waar komt dat vandaan? En wie gaat dat betalen ?
Ja dat kan. En de overheid gaat dat betalen.
1) LAGE RENTEVOETEN
De Europese Centrale Bank (ECB), waar de Nationale Banken van de landen die de eurozone vormen zijn bij aangesloten, stelt zelf een beetje kunstmatig de referentie intrestvoeten vast. Af en toe hoor je dan ook dat de ECB haar intrestvoet handhaaft of soms verhoogt of soms verlaagt. Alle andere marktintrestvoeten ( zo bijvoorbeeld de rente op hypothecaire leningen) moeten door het marktmechanisme deze rentevoeten volgen. Maar de rente wordt ook bepaald door de wet van vraag en aanbod op de Geld -en Kapitaalmarkten. Meer aanbod dan vraag zal de rente doen dalen. Lage rente is goed voor economische groei. Maar slecht voor de klassieke spaarder.
2) LENEN AAN LAGE INTRESTEN OP LANGE TERMIJN.
Dankzij deze ongewoon lage intrestvoeten kan onze Overheid (Het Ministerie van Financiën) momenteel geld lenen op de geld- en kapitaalmarkt aan 0% rente of zelfs aan negatieve intrestvoeten. Bovendien kunnen ze dat doen op uitzonderlijk lange termijnen. M.a.w. ze kunnen geld lenen dat NIETS kost (0% intrest) en op een termijn van TIEN jaar. In alle Europese landen van de eurozone wordt daar door de Overheid gretig gebruik van gemaakt. En terecht.
3) OPKOPEN VAN STAATSSHULD
Dat doet de ECB door het opkopen van bestaande Staatsobligaties (Staatsschulden) die in handen zijn van beleggers, zoals banken, verzekeringsmaatschappijen en andere vermogensbeheerders. De ECB koopt Staatsobligaties (Staatsschulden) op en geeft euro’s uit die in omloop komen. Technisch gezien doet ze dat via de verschillende Nationale Centrale Banken. In ons geval dus de NBB.
Meer geld in omloop (aanbod) helpt om de rente te doen dalen . Met het voordeel zoals beschreven. De Overheid kan lenen aan zeer lage intrestvoeten.
Een ander groot voordeel van deze techniek ligt in het feit dat de Belgische Overheid (het Ministerie van Financiën) rente moet betalen aan onze eigen Nationale Bank (NBB) . Wetende dat de N.B.B. voor 50 % in handen is van de Belgische Overheid, en dat de NBB de ontvangen intresten kan uitkeren als dividend, is dat een beetje een vestzak broekzak operatie.
We weten bovendien dat de huidige Staatsobligaties vaak een nul-rente dragen. Als de ECB die waardepapieren opkoopt moet de Belgische Overheid (het Ministerie van Financiën) GEEN intrest betalen. Mooi meegenomen voor de Staatsschuld die zoals gekend bij ons in België te hoog ligt. Want zo’n opkoop belast de staatsschuld niet. Veel hangt af van hoe de ECB handelt op de vervaldag van deze Staatsobligaties . Als op de vervaldag de ECB opnieuw “ander” Staatsobligaties opkoopt heeft dat in principe geen effect op de Staatsschuld. Dus , de politiek van opkoop van Staatsobligaties door de ECB is een mooie manier om de economie “wat te sturen”. Uiteraard moeten, ooit, die Staatsobligaties worden terugbetaald, maar dat kan op die manier worden uitgesteld tot “betere tijden”
4) HET DRUKKEN VAN GELD
Daarmee zitten we aan de laatste en meest omstreden maatregel die mogelijk is. In principe kan de ECB gewoon geld bijdrukken en uitdelen. Het is niet duidelijk of dat nu reeds gebeurt. Maar waarschijnlijk wel. Het is ook te begrijpen dat daarover niet veel gecommuniceerd wordt omdat het een behoorlijk gevaarlijke maatregel “kan” zijn. Als veel euro’s zo maar uitgedeeld worden EN daar staat te weinig tegenover in de “echte” economie (het verbruik van consumenten, de productie van bedrijven, de investeringen van de overheden) dan kan dat leiden tot toestanden zoals na de Eerste Wereldoorlog. Tijdens de oorlog had Het Duitse Rijk de oorlog gefinancierd met gedrukt geld. Na de oorlog kwam een periode van ongeziene inflatie en papieren geld dat niets meer waard was. Dat zal nu niet gebeuren omdat men intussen veel meer geleerd heeft over hoe de economische en monetaire instrumenten te gebruiken. Wat wel zou kunnen is een verzwakking van de EURO. Maar de andere munten zoals de US Dollar en het Britse Pond zitten opgescheept met dezelfde moeilijkheden (de coronacrisis). Dus de kans dat de EURO echt in belangrijke mate zou verzwakken is zeer klein.
MAAR : Toch blijft de vraag wat dit alles gaat geven als we deze gezondheidscrisis achter ons hebben. Veel of ALLES hangt ervan af of op dat moment de economische activiteit op volle toeren draait. Of anders gezegd: dat er opnieuw een degelijke economische groei is. Om het plastisch uit te drukken: de Belg zal opnieuw voluit de Horeca moeten bezoeken, reizen, naar festivals gaan, naar de film gaan en verbruiken. Of auto’s kopen. De Overheid en de Bedrijven zullen op dat moment volop bezig moeten zijn met Investeren . Dit blijkt trouwens uit de beurzen die altijd een beetje voorop lopen: de aandelenmarkten doen het goed ondanks de gezondheidscrisis. De beleggers kijken nu al naar wat komen zal na de pandemie. Het vele geld dat nu aanwezig is voedt de speculatie op de beurzen.
SLOT: We kunnen de huidige gezondheidscrisis met enorm veel staatsteun te boven komen. Doemdenken is dus niet op zijn plaats. Maar de overheden zullen het wel optimaal moeten begeleiden en de juiste en gepaste communicatie moeten voeren. Laat ons ook eerlijk zijn: we hebben nu veel te danken aan het bestaan van de Europese Unie, aan het bestaan van de EURO en de Europese Centrale Bank. Zonder dat was de strijd veel moeilijker geweest. We hebben ook veel te danken aan het uniek Belgisch systeem van Sociale Zekerheid. Zonder dat was het nu gitzwart geweest. En dat we allemaal ooit mee zullen betalen is ook juist. Alleen: het zal minder opvallen en minder zwaar en voelbaar zijn.
(1) De bedragen zijn afgerond en gebaseerd op nieuwsberichten. Onze Overheden zouden er goed aan doen om eens wat meer klaarheid te brengen in de cijfers. Juiste cijfers gebaseerd op de Begrotingstabellen en duidelijk maken hoeveel elke overheid precies uitgeeft aan deze coronacrisis.
